Markaziy Osiyo davlatlari

Markaziy Osiyo quyidagi davlatlarning umumiy nomi: Qirgʻiziston, Qozogʻiston, Oʻzbekiston, Turkmaniston va Tojikiston.

Golden Sands dam olish markazi eng yaxshi qumli plyajlardan birida yumshoq eğimli qumli pastki qismida joylashgan. Dam olish maskani hududining katta qismiga turli daraxt va butalar ekilgan. Kottejlar va boshqa barcha binolar to'g'ridan-to'g'ri yashil teraklar, qarag'aylar va kashtanlar dengiziga ko'milgan.

Qirg'iziston

Qirgʻiziston — Markaziy Osiyodagi davlat. Qirgʻizistonning maydoni 198500 1113 kv.km. Qirgʻiziston gʻarbda Fargʻona vodiysidan va sharqdan Tyan-Shanning markaziy qismiga, shimoldan Qozogʻistondan Pomirning shimoliy qismigacha joylashgan. Shimolda Qirgʻiziston Qozogʻiston bilan 1048 km, sharqda va janubi-sharqda Xitoy bilan 972 km chegaradosh. janubi-gʻarbda Tojikiston bilan – 1374 km, gʻarbda Oʻzbekiston bilan – XNUMX km. Qirg‘iziston ham Qozog‘iston kabi Jahon okeaniga chiqish imkoniga ega emas. Aslida Qirgʻiziston ikki togʻ tizimi ichida joylashgan boʻlib, uning shimoli-sharqiy qismi Tyan-Shan, janubi-gʻarbiy qismi Pomir-Oltoy chegarasida joylashgan.

Qirg'iziston aholisi besh milliondan ortiq, qariyb to'rt million kishi qishloqlarda yashaydi. Qirg‘izlar hozirda eng katta guruh bo‘lib, Qirg‘iziston aholisining deyarli 70 foizini tashkil qiladi.

Qirgʻizistonda yirik shaharlar kam boʻlsa, Qirgʻiziston poytaxti 953 ming kishi boʻlgan Bishkek, ikkinchi oʻrinda 230 ming kishilik Oʻsh, uchinchi oʻrinda esa 98 ming kishi yashaydi. Bugungi Bishkek - qiziqarli arxitekturaga ega yosh, go'zal shahar. Bishkekliklar va poytaxt mehmonlari uchun sevimli dam olish maskani asosiy diqqatga sazovor joylar jamlangan shahar markazidir. Ammo Qirg'izistonning asosiy diqqatga sazovor joyi uning ajoyib Issiqko'li - bu Markaziy Osiyodagi eng go'zal ko'l bo'lib, haqli ravishda Qirg'izistonning marvaridi hisoblanadi. Qirg'iziston tog'li mamlakat, shuning uchun bu erda juda ko'p go'zal burchaklar mavjud. Chuy vodiysi esa geotermal buloqlari bilan mashhur.

Qirgʻiziston tashqi siyosati asosan Rossiya, Qozogʻiston va Xitoy bilan hamkorlikka asoslangan.

Qozog'iston

Qozogʻiston Markaziy Osiyo davlati boʻlib, hududi Yevrosiyo markazida joylashgan boʻlib, uning katta qismi Osiyoga, kichikroq qismi esa Yevropaga tegishli. Qozogʻistonning umumiy maydoni 2724,9 kv.km. shu jumladan yer maydoni - 2699,7 kv.km, suv - 25,2 kv.km. km. Quruqlik chegaralari 12185 km, shu jumladan davlatlar bilan: Xitoy – 1533 km, Qirgʻiziston – 1224 km, Rossiya bilan – 6846 km. Turkmaniston – 379 km, O‘zbekiston – 2203 km. Qozog'iston Jahon okeaniga chiqa olmaydigan eng katta davlatdir.

Mamlakat hududining katta qismini choʻl va chala choʻllar, Qozogʻiston hududining 35 foizini dashtlar, oz qismini esa oʻrmonlar egallaydi. Qozoq kichik tepaliklari mamlakatning markaziy hududlarida joylashgan. Qozogʻistonning shimoliy qismi Gʻarbiy Sibir tekisligida joylashgan. Mamlakatning gʻarbiy qismini Kaspiy pasttekisligi egallaydi. Janubi-sharqda va shimoli-sharqda Qozog'iston dunyodagi eng yirik tog' tizimlari Oltoy va Tyan-Shan bilan o'ralgan.

Qozog'iston aholisi o'n yetti million kishidan oshadi. Qozog‘istonda aholining asosiy qismini qozoqlar tashkil etadi, lekin bu yerda 100 dan ortiq etnik guruhlar yashaydi. Aholining asosiy qismi shaharlarda yashaydi.

Qozogʻistonning eng yirik shaharlari Ostona, Olmaota, Chimkent va Qaragʻandadir. Aholisi bo'yicha eng katta shahar hamon Qozog'istonning janubiy poytaxti sifatida norasmiy tan olingan Olmaota hisoblanadi. Uning aholisi bir yarim million kishidan oshadi. Shaharning o'zi ixcham va Qozog'istondagi maydoni jihatidan eng kattasi emas. Shaharda metro bor. Qozog'istonning aholisi bo'yicha ikkinchi yirik shahri - 700 mingdan ortiq aholiga ega Ostona va Qozog'istonning eng katta shahri. Bu zamonaviy megapolis, Qozog'iston poytaxti, o'zining g'ayrioddiy arxitekturasi bilan hayratga soladi. Ostonada Qozog‘istondagi eng yirik bino – Abu Dhabi Plaza qurilmoqda. Bu majmua qurib bilgach, Markaziy Osiyodagi eng baland binoga aylanadi. Majmuada: mehmonxona, turar-joy xonadonlari, savdo markazi, qishki bog‘ va boshqalar joylashadi. Majmuaning balandligi 382 metrni tashkil qiladi. 2017-yilda EXPO 2017 ko‘rgazmasi Ostonada “Kelajak energiyasi” mavzusida bo‘lib o‘tadi. Markaziy Osiyo mintaqasi va MDH mamlakatlarida hech qachon bunday miqyosdagi ko‘rgazmalar o‘tkazilmagan. Davlatning tinchlikparvar siyosati Qozog‘istonda turizmni rivojlantirishga xizmat qilmoqda.

Qozogʻistonning tashqi siyosati Rossiya, Xitoy, AQSh, Yevropa Ittifoqi, arab davlatlari va Yevroosiyo Ittifoqi mamlakatlari kabi davlatlar bilan hamkorlik qilishga qaratilgan.

O'zbekiston.

O'zbekiston Markaziy Osiyo davlatidir. Oʻzbekistonning umumiy hududi 447,4 ming kv.km. Oʻzbekiston sharqda Qirgʻiziston bilan, shimoli-sharqda, shimoliy va shimoli-gʻarbda Qozogʻiston bilan, janubi-gʻarbda va janubda Afgʻoniston bilan, janubi-sharqda Tojikiston bilan chegaradosh. O‘zbekiston Qirg‘iziston va Qozog‘iston kabi Jahon okeaniga chiqish imkoniga ega emas. Chegaralarning uzunligi 6221 km. Oʻzbekiston hududi asosan choʻl, dasht va togʻlardan iborat. Oʻzbekiston shaharlari daryo vodiylarida joylashgan. Oʻzbekiston aholisi oʻttiz milliondan ortiq boʻlib, ularning 51 foizi shaharlarda, 49 foizi qishloqlarda istiqomat qiladi. Aholining 78 foizini oʻzbeklar tashkil etadi, bu deyarli 19 million kishi.

Oʻzbekiston poytaxti Toshkent boʻlib, bu yerda ikki milliondan ortiq aholi istiqomat qiladi. 1966-yilda Toshkentda dahshatli zilzila bo‘lib, uni deyarli yer bilan yakson qildi. SSSRning qardosh respublikalari tufayli shahar qayta qurildi. Bugungi kunda bu Markaziy Osiyoning eng go'zal shaharlaridan biridir. Qadimgi diqqatga sazovor joylar, diqqatga sazovor joylar va yodgorliklar zamonaviy metropolga juda mos keladi. Shaharda metro bor. Toshkentning barcha metro bekatlari o‘ziga xos me’moriy ko‘rinishga ega: marmar, granit bezaklari, qatorlar qatori ustunlar, rang-barang barelyeflar, ganch. Toshkentdan 80 kilometr narida shaharliklarning sevimli dam olish maskani – qordek oppoq qor bilan qoplangan tog‘ yonbag‘irlari bilan o‘ralgan Chorvoq ko‘li bor. Oʻzbekistonning yirik shaharlari: Samarqand, Buxoro, Namangan, Fargʻona, Andijon, Qarshi, Qoʻqon.

O‘zbekiston tashqi siyosati 2005-yilning o‘rtalarida hukumat qo‘shinlari Andijondagi xalq g‘alayonlarini bostirganidan beri o‘zgardi. Birlashgan Millatlar Tashkilotining rezolyutsiyasi hukumat kuchlari tomonidan haddan tashqari shafqatsizlik ko'rsatgan yuzlab odamlarning ommaviy hibsga olinishi va o'limida ayblanishidan xavotir bildirilgan. Rezolyutsiyani qabul qilish AQSh tashabbusi bilan chiqqan. Rezolyutsiya qabul qilinishi uchun 73 davlat ovoz berdi, 58 davlat betaraf, Rossiya, Ozarbayjon, Belarus, Qozog‘iston, Tojikiston va Turkmaniston qarshi ovoz berdi.

Tojikiston

Tojikiston Markaziy Osiyo davlati boʻlib, Pomir togʻlari etaklarida joylashgan boʻlib, Jahon okeaniga chiqish imkoni yoʻq. Bu Markaziy Osiyodagi eng kichik davlat. Gʻarb va shimoli-gʻarbda Oʻzbekiston, shimolda Qirgʻiziston, sharqda Xitoy, janubda Afgʻoniston bilan chegaradosh. Tojikistonning umumiy hududi atigi 143 ming kv.km. Davlat tili tojik tili, xalqaro muloqot tili rus tilidir. Soʻnggi maʼlumotlarga koʻra (2015-yil) Tojikiston aholisi deyarli sakkiz yarim million kishini tashkil qiladi. Aholining 83 foizi tojiklardir.

Tojikiston poytaxti Dushanbe boʻlib, unda qariyb 800 ming fuqaro istiqomat qiladi. Bu mamlakatning ilmiy, madaniy, siyosiy, iqtisodiy, sanoat va ma'muriy markazi bo'lgan Tojikistondagi eng yirik shahardir. Tojikistonda Xoʻjand, Koʻlob, Qoʻrgʻontepa, Istaravshan, Konibodom, Penjikent, Xorugʻ, Tursunzoda ham yirik shaharlar sanaladi. Tojikiston tog' va ekologik turizm muxlislariga yaxshi tanish. Uning hududida ko'plab kasalliklarga davolovchi mashhur "Garmchashma" issiq bulog'i mavjud.

Tojikiston Rossiya, Xitoy, Ozarbayjon, Hindiston, Pokiston, Turkiya, Eron, AQSh, Qozog‘iston kabi davlatlar bilan yaxshi aloqada.

Turkmaniston.

Turkmaniston - Markaziy Osiyodagi davlat. Janubda Afgʻoniston va Eron bilan, shimolda Qozogʻiston va Oʻzbekiston bilan chegaradosh. Jahon okeaniga chiqish imkoni yo'q. Respublika egallagan hududi 491 ming kv.km.

Respublika aholisi besh milliondan sal ko'proq bo'lib, ularning 78 foizi turkmanlardir. Rasmiy til turkman tilidir. Turkmanistonning o‘ziga xos jihati shundaki, u elektr energiyasi, suvdan foydalanish va gazni tekin iste’mol qilish cheklovlari mavjud yagona davlatdir.

Respublikaning poytaxti Ashxobod shahri boʻlib, u davlatning eng yirik maʼmuriy, siyosiy, sanoat, ilmiy va madaniy markazi hisoblanadi. 2013 yilda u Ginnesning rekordlar kitobiga eng oq marmar shahar sifatida kiritilgan, shaharda 543 ta oq marmar bino mavjud. Shaharning yana bir xususiyati shundaki, shaharda eng baland bayroq ustuni (133 metr), eng katta ayvon va eng katta favvoralar majmuasi joylashgan. Turkmanistonda Turkmanobod, Toshhovuz, Balkanobod, Turkmanboshi, Maryam ham yirik shaharlar hisoblanadi.

Turkmaniston dunyoning 131 davlati bilan yaxshi diplomatik aloqalarga ega. Asosiy hamkorlar - Belarus, Eron, Qozog'iston, Rossiya, Turkiya, Xitoy.